در ارتودنسی متحرک همان طور که از نام آن مشخص است از تجهیزاتی استفاده می شود که بیمار باید آنها را هنگام غذا خوردن درآورد و پس از صرف غذا در جای خود بگذارد. بنابراین کارآمدی و تاثیرگذاری ارتودنسی متحرک کاملاً به همکاری و تعهد بیمار بستگی دارد. این وسایل معمولاً برای اصلاح نقص های جزیی دندان ها و فک یا پس از ارتودنسی ثابت برای حفظ نتیجه به دست آمده به کار برده می شود. تجهیزات فانکشنال متحرکی نیز برای اصلاح ناهنجاری های رشدی وجود دارد.
مزایای ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک در مقایسه با ارتودنسی ثابت از مزایای زیر برخوردار است
- وسایل ارتودنسی متحرک را می توان هنگام مسواک زدن یا خوردن از دهان خارج کرد.
- پوشش دهی سقف دهان منجر به افزایش انکوریج می شود.
- تنظیم کردن وسایل متحرک آسان است؛ سیم را می توان به راحتی خم کرد و پایه آکریلیکی را می توان روی یونیت دندانپزشکی تراش داد یا آن را ضخیم تر کرد.
- مثال تحلیل ریشه یکی از عوارض شایع ارتودنسی ثابت است که در پی آمد تحمیل نیروی شدید به دندان بروز می یابد.
- پایه آکریلیکی را می توان ضخیم کرد تا تبدیل به صفحه های بایت تخت برای دندان های پیشین بالا یا دندان های عقب شود.
- از تجهیزات متحرک می توان برای انتقال نیروها به بلوک های دندانی استفاده کرد.
انواع وسایل متحرک ارتودنسی
اگر می خواهید دندان ها را بدون جلب توجه اطرافیان ردیف و مرتب کنید، بریس نامرئی را به شما پیشنهاد می دهیم. ارتودنسی نامرئی دندان ها را بدون استفاده از سیم کشی های ثابت صاف می کند. در طول درمان از چندین پلاک متحرک استفاده می شود و نیازی نیست بیمار براکت ها و سیم های فلزی را تحمل کند. طول دوره درمان حدود ۱۵ ماه است و بیمار در این مدت باید از چند سری پلاک استفاده کند. اکثر بیماران سری پلاک جدید را هر دو هفته یک بار دریافت می کنند. پلاک ارتودنسی نامرئی را می توان برخلاف بریس ثابت به راحتی هنگام غذا خوردن از دهان خارج کرد.
1. پلاک نگهدارنده
پس از اتمام دوره فعال ارتودنسی باید مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده شود. استفاده از پلاک نگهدارنده متحرک بخشی مهمی از مراحل درمان ارتودنسی است، چون نتیجه به سختی به دست آمده را حفظ می کند و اگر بیمار آن را در دهان نگذارد، دندان ها به موقعیت اولیه برمی گردد و دوباره کج و نامرتب می شود. چند نوع پلاک نگهدارنده متحرک وجود دارد که در ادامه هر یک را معرفی می کنیم.
2. پلاک نگهدارنده هالی
پلاک نگهدارنده هالی حدود دهه ۱۹۲۰ ابداع شد و از آن پس همواره یکی از پرکاربردترین پلاک های نگهدارنده بوده است. این پلاک از پلاستیک و سیمی منعطف ساخته می شود و برای ثابت نگه داشتن دندان ها یا اصلاح نقص های جزئی پس از ارتودنسی به کار برده می شود. بخش پلاستیکی را می توان در رنگ ها و طرح های مختلف تهیه کرد تا درمان مفرح و هیجان انگیز شود.
مزایای پلاک هالی به شرح زیر است:
- پلاک هالی قابل ترمیم است و تعویض کامل آن معمولاً ضرورت نمی یابد.
- مقاومت و دوام بالا
- سهولت تمیز کردن
- چون سیم هالی قابل تنظیم است، متخصص می تواند آن را پس از ارتودنسی سفت کند
اما نقطه ضعف نگهدارنده هالی این است که سیم قوسی آن که روی دندان ها قرار می گیرد، کاملاً مشخص است. به علاوه کلیه وسایل متحرک ارتودنسی باعث مشکلات گفتاری و نوک زبانی حرف زدن می شود؛ البته این مشکلات معمولاً در اوایل درمان بروز می یابد و به مرور با عادت کردن بیمار به پلاک برطرف می شود.
3. پلاک شفاف
پلاک نگهدارنده شفاف شباهت بسیاری به پلاک ارتودنسی نامرئی دارد. پلاک شفاف از پلاستیک شفاف قالب زده شده ای ساخته می شود که به خوبی روی دندان ها می نشیند. این نوع پلاک به دلیل نامشخص بودن طرفداران بسیاری دارد، با این حال پلاک شفاف به اندازه پلاک هالی قابل تنظیم نیست و در صورت آسیب دیدن باید تعویض شود.
پلاک شفاف عملاً نامرئی و راحت است، اما معایب زیر بر آن وارد است:
- باید به طور منظم بررسی شود تا آسیب دیدگی احتمالی آن تشخیص داده شود و در صورت لزوم تعویض شود
- تمیز نگه داشتن سطوح داخلی آن دشوار است
- اجازه نمی دهد دندان ها به روال طبیعی روی هم قرار بگیرد
4. هدگیر
هدگیر وسیله فانکشنال ارتوپدی متحرکی است که ناهنجاری های رشدی را اصلاح می کند و غالباً برای اصلاح اوربایت شدید به کار برده می شود. هدگیر با اعمال فشار به فک و دندان های بالا آنها را در موقعیت مناسب نگه می دارد یا آنها را به سمت جایگاه مناسب حرکت می دهد. مدت زمان استفاده از هدگیر به شدت مشکل بستگی دارد.
رمز موفقیت هدگیر مداومت در استفاده از آن است. هدگیر باید هر روز تعداد ساعت معینی استفاده شود، اگر یک روز به هر دلیلی کمتر از هدگیر استفاده شود، فردا باید جبران شود. استفاده از هدگیر هنگام ورزش کردن ممنوع است و بیمار باید هدگیر را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن باز کند.
5. وسیع کننده کام
وسیع کننده کام دستگاهی است که با پهن کردن فک بالا فضای بیشتری را در دهان ایجاد می کند. این وسیله به سطح داخلی دندان های آسیای فک بالا به سمت داخل دهان متصل می شود. وسیع کننده دو نیمه دارد که از وسط با اسکرو (پیچ) به هم متصل می شود. پیچ هر روز اندکی چرخانده می شود و وسیع کننده بازتر می شود، به این ترتیب تنش بیشتری در شکاف میانی ایجاد می شود. این تنش باعث دور شدن تدریجی استخوان ها از هم می شود و استخوان جدید فاصله را پر می کند. وسیع کننده پس از رسیدن به نتیجه دلخواه در جای خود باقی می ماند تا استخوان جدید تثبیت شود. بیمار باید با توجه به میزان انبساط مورد نظر ۳ تا ۶ ماه از وسیع کننده استفاده کند.
6. فضانگهدار متحرک
فضانگهدار متحرک وسیله ای موقتی است که در ارتودنسی کودکان کاربرد دارد. چنانچه دندان شیری زودتر از موعد بیافتد از فضانگهدار استفاده می شود. فضانگهدار مانع از آن می شود که دیگر دندان های شیری به سمت فضای خالی دندان افتاده حرکت کند. به بیان دیگر فضانگهدارنده جا را برای دندان دائمی حفظ می کند تا دندان دائمی در محل مناسب دربیاید و دندان ها نامرتب نشود.
مراقبت از پلاک متحرک
- پلاک های متحرک بسیار ظریف و آسیب پذیرند. توصیه های زیر را رعایت کنید تا پلاک آسیب نبیند:
- هنگام در دهان داشتن پلاک از خوردن خوراکی های سفت، چسبناک و شیرین خودداری کنید.
- پلاستیک آن در حرارت بالا ذوب می شود.
- پلاک را هنگام شنا کردن دربیاورید.
- اگر در چند روز اول نتوانستید به راحتی با پلاک صحبت کنید، سعی کنید مشکل را با تمرین کردن حل کنید. برای مثال آواز بخوانید یا متنی را با صدای بلند قرائت کنید. گفتار به تدریج پس از دو یا سه روز به حالت معمول برمی گردد.
- پلاک را یک بار در هفته با محلول شوینده تمیز کنید.
- قرار دادن تجهیزات ارتودنسی به شیوه مناسب گاهی، به ویژه در اولین روزها یا هفته های شروع درمان مشکل ساز می شود، چون بیمار باید مرتب وسیله یا پلاک را بردارد و دوباره داخل دهان بگذارد.
- جابجایی دندان ها در اثر ارتودنسی متحرک جزئی است. برای ایجاد حرکت هایی که به نیروی بزرگتر نیاز دارد، باید ارتودنسی ثابت انجام شود.
- ارتودنسی متحرک برای حرکت دادن جداگانه چند دندان کارآمد نیست.
- متخصص ارتودنسی متحرک باید از مهارت بالایی برخوردار باشد.
- ارتودنسی متحرک مشکلات گفتاری ایجاد می کند.
- تحمل کردن وسایل متحرک فک پایین دشوار است، به همین دلیل این وسایل معمولاً ساخته نمی شود.